Doel van een sollicitatiegesprek is om erachter te komen of wat het bedrijf zoekt past bij wat jij zoekt en bij wat je te bieden hebt. De werkgever wil weten of je gemotiveerd en geschikt bent. Om je geschiktheid vast te stellen kijkt hij naar je vaardigheden, kennis en ervaring. Belangrijk is ook of je persoonlijkheid past bij het bedrijf en of je salariswensen aansluiten bij wat het bedrijf kan en wil bieden.
Ook voor jou, als werkzoekende, is het gesprek dé gelegenheid om erachter te komen wat de baan precies inhoudt. Je wilt natuurlijk een baan vinden die aansluit bij wat je zoekt en wat je kunt. Sfeer en omgeving zijn ook belangrijk voor je toekomstige werkplezier. In het gesprek kun je uitzoeken of het bedrijf bij je past.
Kortom… Beschouw het sollicitatiegesprek als een gesprek waarin beide partijen een actieve rol hebben. Het is geen verhoor waarin alleen de werkgever de vragen stelt.
De voorbereiding
Verdiep je in het bedrijf
Een sollicitatiegesprek is voor de meeste vrouwen best spannend. Bereid je goed voor en verdiep je in het bedrijf. Veel bedrijven hebben een website, waarop je persberichten, jaarverslagen en andere informatie kunt vinden. Zorg dat je de website hebt bekeken.
Misschien ken je ook mensen die er werken en je meer kunnen vertellen over het bedrijf en over actuele zaken die relevant zijn. Dat vergroot je kans op succesvol solliciteren. Als je niet goed weet wat het bedrijf doet, ben je eigenlijk meteen kansloos voor de baan.
Wat is er nodig voor de functie
Als het goed is staat in de beschrijving van de vacature welke competenties nodig zijn voor de functie. Competenties zijn zaken als doorzettingsvermogen, initiatief en vermogen tot samenwerken. Zorg dat je voorbeelden paraat hebt, waaruit blijkt dat je over de gevraagde competenties beschikt. Dat hoeven niet per se voorbeelden op het gebied van werk te zijn. Misschien blijkt wel dat je doorzettingsvermogen hebt, doordat je je school hebt afgemaakt ondanks het feit dat je moeder ernstig ziek werd en je voor haar moest zorgen.
Welke vragen kun je verwachten
Bij het stellen van vragen, hanteren (HR-)managers vaak de STAR(R)-methodiek. STAR(R) staat voor situatie, taak, actie, resultaat en reflectie.
Dus:
- omschrijf de situatie,
- wat was jouw rol en taak,
- wat heb je (spreek over “ik” niet over “we”) gedaan en
- wat was het resultaat daarvan.
Reflectie gaat over terugkijken. Als je het weer zou doen, zou je dan dingen anders aanpakken of juist niet. Het is handig voor elke gevraagde competentie een goed voorbeeld paraat te hebben.
Bereid ook je eigen vragenlijstje voor. Wat heb je nodig om te weten of de functie en het bedrijf bij je passen?
Met wie zit je aan tafel
Als het goed is, staat in de uitnodiging voor het gesprek met wíe je het gesprek hebt en welke functie hij of zij heeft (of hebben). Als dat niet in de brief staat, bel dan vooraf en vraag ernaar. Je kunt er dan in het gesprek rekening mee houden. Een toekomstige collega zal willen weten of je in het team past, terwijl de manager van het team vaak meer let op je inhoudelijke geschiktheid.
Tips
- Zorg dat je weet waar je moet zijn en ga ruim op tijd van huis, zodat je op tijd bent.
- Kleed je passend, niet té opvallend. Pas je kleding aan bij de functie en bij het bedrijf, bij twijfel liever te netjes dan te slordig.
- Poets te schoenen en je tanden, was je haren en zorg dat je fris ruikt (en dat geldt met nadruk voor rokers, naar rook ruiken is voor de meeste werkgevers geen aanbeveling).
- Zorg dat je uitgerust bent en ontspan!
Het gesprek
Begin van het gesprek
Behalve op je geschiktheid let een werkgever op je houding. Wees correct tegen iedereen met wie je maken hebt. Ook op je houding tegenover de secretaresse en de receptioniste wordt gelet.
Als je je gesprekspartner(s) een hand geeft, zeg dan duidelijk je naam en probeer hun namen te onthouden. Als je het niet goed kunt verstaan, vraag hen dan hun naam te herhalen. Omdat je je hebt voorbereid, weet je dan ook wat hun functie is. Is er iemand bij het gesprek van wie je dat vooraf niet wist, vraag dan naar diens functie.
Tips
- wees eerlijk (leugens komen meestal uit),
- maak (oog)contact met iedereen met wie je aan tafel zit,
- zorg dat je niet alleen praat, maar ook luistert (en andersom, een 50/50-verdeling is ideaal).
- Wees niet klagerig en negatief, werkgevers zijn hier allergisch voor. Een werkgever wil graag het gevoel krijgen dat je graag bij hem zou willen werken en niet dat je alleen maar ergens vandáán wilt.
Soms wordt in het gesprek gevraagd wat je huidige salaris. Het is niet verstandig hierover te liegen. Als je vindt dat je huidige salaris te laag is, zeg dan rustig “ik zou graag … verdienen”.
Het komt voor dat een werkgever vraagt naar referenties. Zorg dat je die paraat hebt en zeg ook dat je graag eerst je referenties wilt inlichten, voordat het bedrijf hen belt. En doe dat dan ook.
Afronding van het gesprek
Als de werkgever het niet uit zichzelf vertelt, vraag dan naar het verdere verloop van de procedure. Vraag ook wanneer je kunt verwachten iets te horen. Zorg ervoor dat ook de rest van je eigen vragen aan het eind van het sollicitatiegesprek beantwoord is. Vraag ook gerust wat je gesprekspartners van het gesprek vonden. Anders dan je misschien zou verwachten, krijg je daar meestal een eerlijk antwoord op.
Vergeet niet bij het weggaan je gesprekspartner(s) een hand te geven en te bedanken voor het gesprek.
De sollicitatiecode
Werkgevers mogen niet zomaar alles vragen. Als het goed is, houden ze zich aan de sollicitatiecode die is ontwikkeld door de NVP (Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement en Organisatieontwikkeling). In die sollicitatiecode staat bijv. dat een werkgever niet mag discrimeren en alleen vragen mag stellen die relevant zijn voor vervulling van de functie.
Jammer genoeg is de praktijk soms anders. Probeer de situatie elegant op te lossen. Iemand gaf eens als antwoord op de vraag welke (politieke) “kleur” de krant had die hij las, “nou, gewoon, wit met zwarte letters”. Iedereen aan tafel barstte in lachen uit en het onderwerp kwam niet meer ter sprake.
Ook in andere netelige situaties kan humor je redding zijn. Een sollicitant die te horen kreeg dat hij wel wat jong was voor de baan, zei “ach, dat wordt elke dag beter”…
Beide sollicitanten werden trouwens aangenomen.
Wees niet te snel op je teentjes getrapt. De kans is groot dat de werkgever je wil leren kennen en geen kwade opzet heeft. Ontspan je en geef het aan als je een vraag echt niet prettig vindt.
De NVP heeft een klachtencommissie. Een klacht indienen doe je natuurlijk alleen als een werkgever het wel heel erg bont maakt en het niet helpt als je het er met hem over hebt gehad.
Do’s en don’ts
Wel doen:
- Op tijd komen;
- Je gsm uitschakelen;
- Je brief en cv meenemen;
- Agenda meenemen;
- Kopieën (!) van je diploma’s meenemen;
- Je ontspannen;
- Duidelijk spreken;
- Oogcontact maken.
Niet doen:
- Roken, ook niet als je gesprekspartner het doet;
- Voetstoots aannemen dat de vrouw die je een hand geeft de secretaresse is, misschien is het wel de directeur;
- Onderuitgezakt zitten;
- Afgeven op je oude werkgever;
- Originele diploma’s afgeven;
- Eindeloze verhalen ophangen, let op de (nonverbale) reactie van je gesprekspartner;
- Bluffen als je het antwoord op een vraag niet weet;
- Direct vragen wat je gaat verdienen.